Mobbing, doe er iets aan!
In België bestaat een anti-pestwet, die mensen moet beschermen tegen gepest worden. In Nederland wordt ervan uitgegaan dat onze Arbo-wet in elk geval werknemers voldoende kan beschermen tegen pesten. In deze wet worden werkgevers verplicht hun werknemers te beschermen tegen vervelende omstandigheden op het werk zoals pesten, seksuele intimidatie of agressie. Helaas lukt dit niet altijd. Er worden naar schatting tussen de 250.000 en 350.000 mensen regelmatig gepest op het werk. Dit is een ruwe schatting omdat er geen eenduidig registratiesysteem voor pesten bestaat. Jaarlijks zijn er ongeveer 90.000 ziekmeldingen vanwege psychische klachten waarbij pesten (in de vakliteratuur ook wel ‘mobbing’ genoemd) als mede oorzaak genoemd wordt. Een dergelijk zieke werknemer kost de organisatie gemiddeld 45.000 euro aan ziektegelden, vervangingskosten, outplacement enzovoort.

Structureel pesten of mobbing is niet zo maar een geintje met iemand uithalen. Het gaat om een voortdurend systematisch treiteren van dezelfde persoon. Er zijn talloze voorbeelden te geven: steeds dezelfde persoon negeren, steeds over dezelfde persoon roddelen of grappen maken over uiterlijk, gedrag of privé-situatie, dreigen met fouten door te geven aan de baas, intimiderende opmerkingen maken, al dan niet seksueel of racistisch getint. Ook wordt er subtiel gepest: informatie achterhouden, iemand zinloze taken geven, nooit voor iemand koffie meenemen en voor anderen wel, iemand niet uitnodigen voor de lunch etc.
Systematisch gepest worden leidt vaak tot ziekte. Psychologen zien regelmatige slachtoffers van pesterijen in hun praktijk. Onder de diagnose burn-out, depressie, angst of overspanning gaan vaak jarenlange pesterijen op de werkvloer schuil. De slachtoffers hebben veel klachten zoals hoofdpijn, maag- en darmklachten, trillen, hartkloppingen en slaapproblemen door nachtmerries. Ze zijn vaak angstig en proberen hun kwellers te vermijden wat ten kosten van hun werk gaat. Collega’s van het slachtoffer blijken ook vaak bang te zijn om in te grijpen en voelen zich machteloos. Temeer daar in meer dan de helft van de gevallen het de leidinggevende is, die systematisch pest.

Elk bedrijf zou een gedragscode moeten hebben met daarin basisomgangsregels. Maar zelfs dan komt het voor dat mensen systematisch gepest worden, zonder dat iemand iets doet. Pesten zal aan de kaak gesteld en aangepakt gepakt moeten worden in alle geledingen van het bedrijf. Leidinggevenden en managers zouden alerter moeten zijn op het fenomeen structureel pesten en zelf het goede voorbeeld moeten geven, zorgen voor een open cultuur waarbinnen problemen, maar ook bijvoorbeeld flauwe grappen besproken kunnen worden. In een dergelijke cultuur kunnen ze tijdig ingrijpen en mensen aanspreken op hun gedrag. Daarnaast kunnen ze beter letten op signalen als minder presteren, vaak ziek zijn of terugtrekgedrag en hierop goed doorvragen. Voor leidinggevenden zijn er korte workshops, waarin geleerd kan worden hoe pestgedrag te herkennen, hoe dit zelf aan te pakken of in welke situaties het aan te raden is een psycholoog in te schakelen.
Voorkomen dat iemand ziek wordt is beter dan genezen. ■ Nel Muller-Beckers 2008.